Festung Hoek van Holland

Hoek van Holland was voor het Duitse leger de belangrijkste locatie van de Atlantikwall in Nederland vanwege de toegang tot de Rotterdamse haven. De Festung Hoek van Holland, strategisch gelegen aan de monding van de Nieuwe Waterweg, zorgde ervoor dat deze wereldhaven voldoende werd beschermd tegen een eventuele geallieerde invasie.

Het gebied dat het Duitse leger de naam Festung Hoek van Holland gaf was groter dan alleen het dorp Hoek van Holland. Ook een groot deel van het Westland en het voormalige eiland De Beer maakten hiervan deel uit. Grofweg bestond de Festung uit twee sectoren; een deel ten noorden van de Nieuwe Waterweg, en een deel ten zuiden daarvan.

Antitankmuur met daaraan een geschutsbunker van het type 625b. Nu onderdeel van het Atlantikwall-Museum. (Bron: NIOD)

Eén van de stalen koepels van een 10,5cm luchtdoelgeschut van Batterie Nordmole. (Bron: NIOD)

Interactieve Kaart

De enorme omvang van de voormalige Festung Hoek van Holland en de samenhang tussen de verschillende onderdelen is tegenwoordig moeilijk voor te stellen. Het museum heeft daarom een interactieve kaart ontwikkeld, met steun van de Provincie Zuid-Holland, waarmee de verschillende militaire structuren van de Festung Hoek van Holland medio 1944 te projecteren zijn op een eigentijdse kaart. Hiermee kunt u ontdekken waar de bunkercomplexen, versperringen en andere elementen lagen, of zelfs nu nog steeds liggen!

U kunt ook uw eigen verhaal aan de interactieve kaart toevoegen, zodat deze historische informatie kan worden gedeeld en wordt behouden voor nieuwe generaties geïnteresseerden.

Verdedigingsfronten

De Festung moest zichzelf rondom kunnen verdedigen en daartoe kende het drie verdedigingsfronten:

• Binnenste landfront (Innere Landfront)
  
• Buitenste landfront (Äussere Landfront)
• Kustfront (Seefront)

Binnenste landfront (Innere Landfront)
Het binnenste landfront liep vanaf de kust tussen Hoek van Holland en 's-Gravenzande, via het Nieuwlandse Duin, oostelijk van de Haakweg naar de Nieuwe Waterweg.

Vanzelfsprekend was er pas sprake van een binnenste landfront vanaf de aanleg van het buitenste landfront. Daarvoor was er sprake van slechts één Landfront. Ook het binnenste landfront bestond uit een tankgracht met mijnenvelden en hindernissen bij de toegangswegen.

Buitenste landfront  (Äussere Landfront)
Het buitenste landfront liep vanaf het zuidelijkste puntje van Monster via het gebied tussen 's-Gravenzande en Naaldwijk en via het Oranjekanaal tot aan de Nieuwe Waterweg. Ook het oosten van het eiland De Beer viel onder het buitenste landfront.

Zoals de naam al aangeeft was deze linie gericht op een aanval vanaf de landzijde. De passieve verdediging bestond bij deze linie uit een tankgracht (Panzergraben). Aan weerszijden van deze gracht waren op diverse plekken mijnenvelden aangelegd. De gracht zelf werd verdedigd met artillerie- en mitrailleurvuur vanuit verschillende Widerstandsnester (stellingen) langs de gracht. Er waren slechts enkele plekken waar een toegang tot de Festung Hoek van Holland over de gracht liep. Deze (spoor)wegen konden worden afgesloten door speciale versperringen die op de tankgracht aansloten.

Kustfront (Seefront)
Het Seefront besloeg de kustlijn van het zuidelijkste puntje van Monster, via 's-Gravenzande, Hoek van Holland tot en met de kust van het eiland De Beer. De primaire verdediging van het Seefront bestond uit kustbatterijen.

De kustbatterijen in Hoek van Holland hadden een schootsbereik dat varieerde van 8 tot 43 kilometer. Theoretisch was het dus mogelijk doelen in de buurt van Noordwijk te raken. Met de kustbatterijen konden zeedoelen (en in sommige gevallen zelfs landdoelen) beschoten worden.
De nabijgelegen luchtafweerbatterijen hadden tot taak het luchtruim van de Festung Hoek van Holland te verdedigen. Naast de kust- en luchtafweerbatterijen lagen langs de kust ook verschillende Widerstandsnester (stellingen) van waaruit het gehele strand bestreken kon worden met onder andere artillerie- en mitrailleurvuur. Bovendien werd als passieve verdediging op zwakke punten een hoge betonnen muur (Panzermauer) aangelegd die ervoor zorgde dat vijandelijke tanks en voertuigen niet gemakkelijk landinwaarts konden doorstoten.